Spotkanie adresowane było do samorządów i zainteresowanych instytucji znajdujących w obszarze gmin: Darłowo, Malechowo, Postomino i Sławno.

W konsultacjach, które odbyły się w budynku Starostwa Powiatowego w Sławnie uczestniczyli przedstawiciele zespołu audytu krajobrazowego z Regionalnego Biura Gospodarki Przestrzennej WZ,  przedstawiciele starostwa powiatowego i urzędu miejskiego w Sławnie, a także reprezentanci  wszystkich zaproszonych gmin.

Spotkanie rozpoczął dyrektor Regionalnego Biura Gospodarki Przestrzennej WZ – pan Leszek Jastrzębski. Podziękował obecnym za przybycie oraz panu sekretarzowi powiatu sławieńskiego  za udostepnienie sali konferencyjnej i umożliwienie organizacji spotkania. Zwyczajowo omówił proces legislacyjny, któremu podlega przygotowanie, uchwalenie, a w końcu wdrożenie dokumentu audytu krajobrazowego. Wytłumaczył celowość przeprowadzania tzw. prekonsultacji – wyprzedzająco względem ustawowego trybu pracy nad dokumentem w poszczególnych gminach. Wcześniejsze spotkania z przedstawicielami samorządów i odpowiednich instytucji mają za zadanie zapoznanie interesariuszy z audytem krajobrazowym, uświadomienie czym jest to narzędzie i w jaki sposób najlepiej je wykorzystać dla dobra poszczególnych jednostek samorządowych i społeczności lokalnych. Prekonsultacje mają jeszcze potrwać do końca grudnia, tak by z początkiem przyszłego roku gminy mogły się wypowiedzieć – już w trybie formalnym – w drodze uchwały rady gminy.

Po części wstępnej pan Michał Urbański – główny projektant audytu krajobrazowego przedstawił prezentację na temat samego projektu audytu, jego składowych i obranych metod pracy. Podkreślił wysoki stopień skomplikowania całego opracowania oraz wielostronicowego rozporządzenia, będącego podstawą sporządzania audytu, a które to jeszcze w grudniu zeszłego roku było po raz kolejny zmieniane. Wcześniejsze wersje rozporządzenia były niepełne i nie oddawały specyfiki województwa zachodniopomorskiego, w którym rzeźba terenu stanowi znaczący element krajobrazu i jego odbioru. Początkowo jedynym kryterium wyznaczania krajobrazów, przyjętym przez ustawodawcę,  było pokrycie terenu, co było nieadekwatne w przypadku województw o zróżnicowanej rzeźbie. W rezultacie zaproponowano dla Polski 51 typów krajobrazów, z czego aż 42 występują  w naszym regionie. Dodatkowym utrudnieniem było założenie, że każdy fragment obszaru województwa musi znajdować  się w jakimś krajobrazie i do tego tylko w jednym. Pan Urbański następnie omówił cechy analityczne, służące do identyfikacji krajobrazów priorytetowych. Należą do nich np. wielkość pokrycia terenu obszarami Natura 2000, długość cieków wodnych, różnorodność powierzchniowa itd. Opisał proces identyfikacji 2147 krajobrazów, a następnie wyłonienia spośród nich 190 krajobrazów priorytetowych – w oparciu o 77 cech analitycznych i przy pomocy odpowiednich wskaźników. Struktura audytu obejmuje opisy krajobrazów – pod względem przyrodniczym i kulturowym, opisy zagrożeń oraz część wynikową  w formie rekomendacji i wniosków. Pokrótce omówił przykładowe zagrożenia, ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki terenów nadmorskich i budowlaną presję, jakiej podlegają. Powszechnym niebezpieczeństwem gmin nadmorskich jest utrata tożsamości poprzez wprowadzanie obcych oraz kiczowatych form zabudowy, a także samowole budowlane. Następnie, powołując się na raport NIK, odniósł się do degradującego wpływu przydomowych szamb na środowisko naturalne.

Dziedzictwo kulturowe również spotyka się z licznymi zagrożeniami. Do najważniejszych należy degradacja historycznych cmentarzy, a nawet całych układów jednostek osadniczych. Przykładem tego ostatniego jest wieś Grzędzice – która do niedawna była podręcznikowym przykładem wsi okolnicowej.

Częścią składową dokumentu jest również katalog lokalnych form zabudowy. Na przykładzie wsi Łącko, znajdującej się na obszarze, którego dotyczyło spotkanie, przedstawił kartę lokalnych form zabudowy, w której dla wzmiankowanej wsi wyznaczono 3 charakterystyczne formy zabudowy, stanowiące o jej cennym charakterze i warte dalszego powielania.

Omawiając wynikową część audytu, przedstawił kartę rekomendacji i wniosków – odpowiedź na zidentyfikowane zagrożenia. Audyt może tylko sugerować lub rekomendować pewne kroki zmierzające do ochrony krajobrazu i jego elementów,  jako że leżą one w kompetencjach innych instytucji. Przykładowo o ochronie zabytkowych obiektów wpisem do rejestru decyduje Wojewódzki Konserwator Zabytków, a o powołaniu Parku Kulturowego – gmina. Nadmienił, że nasze województwo jest jedynym, w którym nie ma parków kulturowych. Audyt rekomenduje powołanie parków krajobrazowych m.in. w Starym Jarosławiu i Krupach.

Przypomniał zebranym o narzędziu jakim są strefy ochrony krajobrazu, powoływane przez sejmik, a którymi można nawet zablokować wydawanie decyzji o warunkach zabudowy, będących bolączką całego kraju.

Kończąc prezentację zadał retoryczne pytanie: „ Po co to wszystko?” W odpowiedzi pokazał popularne projekty katalogowych domów gotowych, którymi oszpecana jest cała Polska. Wskazał też propozycje z tych samych katalogów, obiektów, które zdecydowanie lepiej wpisują się w charakter miejscowości województwa. Podkreślił, że celem audytu nie jest blokowanie inwencji mieszkańców, a dbałość o wspólną przestrzeń publiczną, do której należą fronty budynków.

Dyskusja

• W części prekonsultacji poświęconej dyskusji pan Leszek Jastrzębski zachęcał uczestników do zadawania pytań i składania wniosków już na tym etapie prac nad audytem krajobrazowym. Jest to wręcz wskazane, ze względu na czasowe ograniczenia, jakim podlega formalny tryb ustawowy. Dodatkowo jeżeli uwagi zostaną zgłoszone w najbliższym czasie, umożliwi to przedłożenie zarządowi województwa zmiany projektu dokumentu, już z uwzględnionymi uwagami.
• Pan Ryszard Stachowiak – Wójt Gminy Sławno – wyraził zaniepokojenie, że w audycie nie objęto krajobrazami priorytetowymi najcenniejszych – jego zdaniem – terenów gmin Sławno i Malechowo. Podał przykład urokliwej doliny rzeki Rakówki, która przebiega pomiędzy dwoma lasami. Turystów zachwyca także dolina rzeki Grabowej.  Wyjątkowe walory posiada z kolei wieś Tychowo, wraz z unikalnymi lipowo – klonowymi alejami. Układ wsi nie zmienił się od setek lat, gdy miejscowość była majątkiem ziemskim rodziny von Kleistow. Pan Wójt wyraził powątpiewanie w trafność algorytmów, które nie wskazały wymienionych przez niego terenów, jako krajobrazów priorytetowych
• Pan Urbański odnosząc się do uwag pana wójta zapewnił o obiektywizmie obranej metody, ale jednocześnie obiecał pochylić się nad możliwością wydzielenia pomniejszych krajobrazów i ustalenia, czy wskaźniki potwierdzą ich unikatowość. Nadmienił także, że pozostaje możliwość dodania krajobrazów priorytetowych, jeżeli ekspercka ocena to uzasadni. Przykładem krajobrazu, którego algorytmy nie wskazały, a który bezdyskusyjnie jest wyjątkowy i cenny w skali kraju, jest miejscowość Nowe Warpno. Metoda wyznaczania krajobrazów – pomimo swojego obiektywizmu – nie jest doskonała i RBGPWZ wzbogaciło ją np. o dodatkowe kryterium, które nie wynika z rozporządzenia, a którym są powiązania widokowe.
• Pan dyrektor Jastrzębski zauważył, że jednym z powodów prowadzenia prekonsultacji jest zbieranie właśnie takich uwag i zastrzeżeń od lokalnych instytucji i mieszkańców, którzy najlepiej znają tereny swoich okolic. Poprosił także zebranych o zapoznanie się z interaktywną mapą i rozpowszechnianie w swoich gminach informacji na temat audytu, a w końcu o czynny udział poprzez nadsyłanie wniosków.

Po spotkaniu Pan Ryszard Stachowiak – wójt Gminy Sławno został na krótką rozmowę oswoich postulatach dotyczących włączenia konkretnych obszarów do krajobrazów priorytetowych.  Opowiedział przedstawicielom RBGP WZ o kilku wsiach na terenie gminy Sławno i ich wyjątkowości. Brzeście, Gwiazdowo i Tychowo to zdecydowane perełki o strukturze zabudowy, która nie zmieniła się od wieków i która uwidacznia ich przeznaczenie i unikalność w sieci osadniczej. Poinformował także o swojej inicjatywie uzupełniania historycznych alei w okolicach Tychowa o nowe nasadzenia. Jednocześnie planowane jest powołanie obszaru chronionego krajobrazu w okolicy Janiewickiego Bagna.

Plakat informacyjny