Spotkanie adresowane było do samorządów i zainteresowanych instytucji znajdujących się w obszarze gmin: Będzino, Biesiekierz, Dygowo, Gościno, Karlino, Kołobrzeg, Mielno, Siemyśl i Ustronie Morskie.

W konsultacjach, które odbyły się w Budynku kulturalno-oświatowym  uczestniczyli przedstawiciele zespołu audytu krajobrazowego z Regionalnego Biura Gospodarki Przestrzennej Województwa Zachodniopomorskiego w Szczecinie (RBGP WZ), przedstawiciele samorządów Kołobrzegu i Ustronia Morskiego, reprezentant Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków (delegatura w Koszalinie), Architekt Miasta Koszalin, a także kilkoro mieszkańców.

Spotkanie rozpoczął i poprowadził Pan Leszek Jastrzębski – Dyrektor Regionalnego Biura Gospodarki Przestrzennej WZ. Powitał zebranych i wytłumaczył zasadność przeprowadzania spotkań informacyjnych poprzedzających formalną ścieżkę konsultacji projektu audytu krajobrazowego. Pokrótce omówił obowiązek przygotowywania dokumentu wynikający pośrednio z konwencji krajobrazowej, której efektem było  rozporządzenie z 2019 r. Wszystkie województwa  w Polsce są zobligowane sporządzenia audytu, a dwa już nawet ukończyły to zadanie (województwa wielkopolskie i kujawsko-pomorskie). Województwo zachodniopomorskie znajduje się w czołówce regionów, pod względem zaawansowania prac. W marcu tego roku Zarząd województwa przyjął projekt audytu. Następnie pan Jastrzębski omówił kolejne etapy i proceduralne kroki związane z audytem.  Dokument musi zostać zaopiniowany przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, RDOŚ, Zespoły Parków Narodowych i Krajobrazowych, a w końcu przez rady gmin – w drodze uchwał.

Pracom nad audytem towarzyszyły  żmudne procesy analityczne, gromadzenie i przetwarzanie danych, dodatkowo poparte wyjazdami terenowymi do wszystkich krajobrazów priorytetowych. Poszczególne działania i ich kolejność zostały wymuszone przez rozporządzenie.  Opisał proces identyfikacji 2148 krajobrazów (występujących w 14 typach i 42 podtypach), a następnie wyłonienia spośród nich 197 krajobrazów priorytetowych – w oparciu o 77 cech analitycznych (takich jak np. pokrycie terenu).  Zidentyfikowane krajobrazy priorytetowe stanowią 9% wszystkich krajobrazów województwa.

Pokrótce omówił strukturę  dokumentu i jego poszczególne części składowe.

Niewątpliwy problem – zwłaszcza w strefie nadmorskiej – stanowią budynki przywodzące na myśl Disneyland. Niektóre z nich – mimo, że estetyczne – całkowicie nie pasują do charakteru tradycyjnej zabudowy na danym terenie.

Następnie, powołując się na raport NIK, odniósł się do degradującego wpływu przydomowych szamb na środowisko naturalne. Mimo, że od 2011 r. sytuacja uległa nieznacznej poprawie,  nadal 90% ścieków ze zbiorników bezodpływowych trafia do środowiska naturalnego.

Kolejnym komponentem w strukturze audytu jest katalog lokalnych form architektury, który identyfikuje typy zabudowy, na których warto bazować planując nową zabudowę. W przypadku strefy nadmorskiej takich form (poza wyspą solną w Kołobrzegu) jest niewiele. Większość krajobrazów priorytetowych omawianego obszaru jest niezabudowana.

Wymogiem przy sporządzaniu audytu krajobrazowego było stworzenie rekomendacji także dla krajobrazów w obrębie istniejących form ochrony, takich jak: rezerwaty, parki krajobrazowe czy parki narodowe. W przypadku tych form rekomendacje mają bardziej ogólny charakter.

Pan Jastrzębski wyraził nadzieję, że pomimo, iż zapisy są jedynie rekomendacjami, będą miały wpływ na szereg instytucji .
Na koniec przedstawił interaktywną mapę krajobrazów priorytetowych opracowaną przez zespół RBGP w celu zapewnienia szybkiego i łatwego dostępu do wyników projektu.

http://audytkrajobrazowy-projekt.rbgp.pl/mapa-krajobrazy.html .

Mapa pozwala na zapoznanie się z opracowaną dla każdego krajobrazu priorytetowego kartą charakterystyki i oceny krajobrazu, oceną zagrożeń, kartą rekomendacji i wniosków dotyczących kształtowania krajobrazów oraz opisem lokalnych form architektonicznych (jeśli występują w krajobrazie). Zawiera również bogatą galerię zdjęć krajobrazów.

Dyskusja

• W trakcie części spotkania poświęconej dyskusji padały pytania z sali zaniepokojonych mieszkańców i właścicieli terenów na obszarach w obrębie krajobrazów priorytetowych. Jeden z mieszkańców – i jednocześnie właściciel działek wskazanych w audycie jako część krajobrazu priorytetowego obejmującego solniska i Owcze Bagno – wyraził zaniepokojenie faktem wskazania jego terenów do objęcia zakazem zabudowy. Swój sprzeciw argumentował przeznaczeniem tych działek w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego pod zabudowę mieszkaniową.  Jednocześnie od siedmiu lat trwają prace nad sporządzeniem planu miejscowego dla tych terenów. Zdaniem właścicieli działek granica Owczego bagna wyznaczona w audycie została za daleko poprowadzona, dodatkowo obejmując tereny bez wartości krajobrazowej, zarastające obecnie rdestem.
• Inna mieszkanka poprosiła o wytłumaczenie metodyki włączenia tych działek do krajobrazu priorytetowego, podczas gdy inne – cenniejsze jej zdaniem – nie zostały. Podała przykład Kołobrzeskiego ekoparku czy solniska przy ul. Krzywoustego, które mimo dużych walorów nie zostały objęte zasięgiem krajobrazu priorytetowego.

Zapytała także o kwestię ewentualnych odszkodowań z tytułu spadku wartości terenów, wynikającego z zakazu zabudowy.

• Dyrektor Jastrzębski odnosząc się do zarzutów mieszkańców wyjaśnił, że granice krajobrazów są nanoszone ręcznie, na podstawie rzeźby terenu, sposobu użytkowania, wielu danych GIS, w tym zdjęć satelitarnych. Następnie weryfikowane na podstawie prac terenowych. Audyt krajobrazowy ponadto nie jest aktem prawa miejscowego i dopiero przeniesienie rekomendacji audytu do planu miejscowego daje możliwości odszkodowawcze. Ponadto Studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego nie są wystarczającym wskazaniem lokalizowania funkcji, gdyż nie stanowią prawa miejscowego, a poza tym zawierają często błędne założenia. Przykładem zawodności tego narzędzia może być fakt, że studia łącznie w Polsce przewidują zasoby mieszkaniowe dla 250 mln mieszkańców.
• Przedstawiciel Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków – Pan Andrzej Fijałkowski dociekał dlaczego średniowieczny układ starego miasta w Kołobrzegu, będący objęty wpisem do rejestru zabytków, nie jest włączony do krajobrazu priorytetowego. Pytał także dlaczego gminne ewidencje zabytków nie były brane pod uwagę – jako jedne z wytycznych – do wyznaczania krajobrazów priorytetowych.
• Dyrektor Jastrzębski zapewnił, że nieuwzględnienie terenów o walorach zabytkowych w krajobrazach priorytetowych w żadnym stopniu ich nie deprecjonuje lub naraża na degradację. Wyjaśnił także, że korzystanie z gminnych ewidencji zabytków w ujęciu całego województwa było niemożliwe, bo po przeanalizowaniu zasobów gmin okazało się, że wiele z nich nie posiada ewidencji,  posiada niekompletne albo nieaktualne.
• Kilkukrotnie padały pytania z sali o możliwości modyfikacji zapisów audytu na obecnym etapie prac.
• Pan Jastrzębski potwierdził, że taka możliwość istnieje, ale po odpowiednim uzasadnieniu celowości wprowadzenia takich zmian. Uwagi można w dalszym ciągu nadsyłać do RBGPWZ i na pewno wszystkie zostaną przeanalizowane.
• Pan Adam Zwoliński, Architekt Miasta Kołobrzegu zadał pytanie dotyczące zakresu udziału matematycznych algorytmów w procesie wyznaczania krajobrazów. Pytał również o konsekwencje negatywnego zaopiniowania audytu przez radę gminy.
• Pan Jastrzębski powtórnie potwierdził, że wyznaczanie granic odbywa się ręcznie i jest poprzedzone wnikliwymi analizami. Z kolei sytuacja negatywnej opinii audytu powoduje konieczność rozpatrzenia jej przez Zarząd WZ. W przypadku nieuwzględnienia zastrzeżeń gminy, ta może się odwołać bezpośrednio do Sejmiku WZ.
• Pan Andrzej Fijałkowski z WUOZ zadał pytanie dotyczące udziału zwykłego obywatela w procesie konsultacyjnym. Wyraził także rozgoryczenie faktem, że gminne ewidencje zabytków zostały uznane przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodne z Konstytucją, gdyż rzekomo naruszają prawo własności.
• Pan Dyrektor Jastrzębski potwierdził, że zwykli obywatele także mają możliwość uczestniczenia i zgłaszania uwag – choćby podczas konsultacji społecznych i wyłożenia projektu audytu.  Przypomniał także o możliwości nadsyłania uwag bezpośrednio do RBGPWZ. Dodał, że samo uchwalenie audytu przez Sejmik WZ nie sankcjonuje automatycznie jego zapisów.
• Pan Adam Zwoliński zadał pytanie dotyczące uwzględniania osi widokowych, sylwet jednostek osadniczych itp. w dokumencie audytu.
• Dyrektor Jastrzębski potwierdził, że strefy ochrony ekspozycji są jednym z ważnych elementów w dokumencie, choć uwzględnienie ich wymaga różnych zabiegów i manewrów, gdyż z założenia nie można objąć ochroną elementów znajdujących się  poza granicami krajobrazów.
• Przedstawicielka mieszkańców poprosiła o wytłumaczenie punktacji przypisanej pozycji A2a w karcie charakterystyki konkretnego krajobrazu. Zadała także pytanie o dokumenty, które były wykorzystane przy pracach nad audytem.
• Pan Jastrzębski zauważył, że dane są często rozproszone i różne instytucje udostępniają dane i mapy związane z zakresem ich ekspertyzy. Zarekomendował także zapoznanie się z Geoportalem, który dysponuje dużym zasobem danych z różnych obszarów tematycznych.
• Pan Fijałkowski uzupełnił wypowiedź dyrektora RBGPWZ o przykład Związku celowego powiatów WZ, który także dysponuje różnymi mapami.

Kończąc spotkanie Pan Leszek Jastrzębski podziękował przybyłym za obecność i powtórnie zachęcił do nadsyłania wniosków i uwag na udostępniony adres mailowy lub bezpośrednio do konkretnych projektantów.

Plakat informacyjny