W dniach 11-13 września br. w regionie metropolitalnym Stuttgart odbyła się kolejna konferencja Sieci Metrex (the Network of European Metropolitan Regions and Areas), tym razem poświęcona tematowi inwestycji infrastrukturalnych i ich wpływowi na rozwój społeczno-gospodarczy.

Tradycją konferencji METREX jest prezentacja przez region gospodarzy swoich flagowych projektów mogących stanowić inspirację dla innych uczestników konferencji i członków sieci. Pierwszego dnia konferencji mieliśmy okazję poznać jeden z najbardziej prestiżowych, ale zarazem kontrowersyjnych projektów komunikacyjnych w Niemczech czyli nowy podziemny dworzec kolejowy zwany „Stuttgart 21”. Szczegóły pomysłu zapoczątkowanego w latach 90 wyjaśnia artykuł prasowy https://www.dw.com/pl/stuttgart-21-kolejny-skandal-inwestycyjny/a-19307159, a pod linkiem https://youtu.be/KBIXbeuYQ78 dostępna jest wizualizacja przebudowy dworca kolejowego i projektowanego węzła Stuttgart-Ulm.

Innym ważnym projektem, którym żyje region jest federalna wystawa ogrodnicza zorganizowana wspólnie przez 16 gmin i 3 powiaty. Projekt wyróżnia się przede wszystkim rozmachem oraz naciskiem na wkład lokalny i oddolne zaangażowanie społeczne przy jego tworzeniu. Pod linkiem https://youtu.be/qI123pMCAp0 można podejrzeć przygotowania do otwarcia wystawy ogrodniczej, które w dużej mierze zostały oparte na lokalnym zaangażowaniu mieszkańców. Wielkość inwestycji wyniosła prawie 60 mln Euro. Kolejny filmik https://youtu.be/Ws9JxRTxhRo prezentuje miejscowości znajdujące się na prawie 80 kilometrowej trasie ogrodów, określanych w projekcie jako „niekończące się”. Materiały informacyjne dotyczące wystawy oraz zapowiedź wielu spośród prawie 10.000 wydarzeń kulturalnych towarzyszących imprezie można znaleźć w języku angielskim na stronie organizatorów https://remstal.de/files/remstal_v2019/001_Gartenschau/002_Besuchen/Downloads/id-190409_rems-1096_erlebniskarte_16_seiter_din_a4_englisch_lay-web.pdf. Wystawa trwa od maja do października tego roku, później tereny objęte inwestycjami zostaną otwarte do publicznego użytku.

Kolejny dzień spotkania sieci METREX tradycyjnie jest poświęcony dyskusjom dotyczącym tematyki obszarów metropolitalnych i współpracy terytorialnej w UE. Wiele uwagi zostało poświęcone Agendzie Miejskiej UE, która ma zostać zrewidowana podczas prezydencji niemieckiej w Radzie UE. Według Coriny Creţu, ówczesnej europejskiej komisarz ds. polityki regionalnej: „Miasta to centra kreatywności i koła zamachowe wzrostu gospodarczego Europy, muszą one jednak sprostać ogromnym wyzwaniom związanym z wykluczeniem społecznym, zanieczyszczeniem powietrza czy bezrobociem. Musimy rozwiązać te problemy wspólnie. Nasze zaangażowanie w tworzenie agendy miejskiej pokazuje, że kwestie miejskie zyskały wyższy priorytet i jesteśmy gotowi wsłuchać się w głos naszych miast, aby zrozumieć co w ich przypadku się sprawdza, a co wymaga poprawy”. W konsekwencji przyjęcia tzw. paktu amsterdamskiego w 2016 roku ustanowiono Agendę Miejską dla UE, w ramach której utworzono pilotażowo 12 partnerstw składających się z od 15 do 20 zainteresowanych stron, współpracujących ze sobą w obszarze jednego z 12 tematów priorytetowych. W tym zaplanowanym na trzy lata projekcie uczestniczyły trzy dyrekcje generalne Komisji Europejskiej (ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej; Migracji i Spraw Wewnętrznych oraz Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego). Pozostałe zainteresowane strony to organizacje, takie jak EUROCITIES, Rada Gmin i Regionów Europy i Europejska Rada ds. Uchodźców i Wygnańców, Ateny, Berlin, Helsinki, Barcelona oraz państwa członkowskie: Portugalia, Włochy, Grecja i Dania. W budowie partnerstw pilotażowych w ramach Agendy Miejskiej brali także udział aktywni członkowie METREXU – Miasto Helsinki w programie na rzecz poprawy czystości powietrza, Miasto Oslo w partnerstwie w obszarze gospodarki obiegu zamkniętego, a Miasto Wiedeń w tematyce gospodarki mieszkaniowej.  Swoje doświadczenia i rekomendacje dotyczące usprawniania Agendy Miejskiej zaprezentowali podczas konferencji. Poseł do Parlamentu Europejskiego Jan Olbrycht podkreślił natomiast, że wiele z planów Komisji Europejskiej nie udało się jednak do końca wdrożyć. Agenda otwiera nowe możliwości myślenia wielopoziomowego w UE, daje przykłady praktycznych rozwiązań współpracy, ale na przeszkodzie w jej skutecznym wdrożeniu stanęło małe zainteresowanie poszczególnych krajów UE, brak dedykowanych funduszy, brak konkretnych instrumentów wsparcia oraz brak niezbędnej legislacji. Jak podkreślił Jan Olbrycht „Jeśli chcemy te działania  potraktować poważnie to zmiana Agendy Miejskiej musi iść w kierunku zmiany prawodawstwa, która będzie obligować państwa członkowskie do konkretnych działań wdrożeniowych oraz przejmować koszty operacyjne, które powstaną po stronie lokalnych instytucji włączonych w działania wdrożeniowe”.

W następnej części dr Rupert Kawka z Federalnego Instytutu ds. Budownictwa, Polityki Miejskiej i Gospodarki Przestrzennej zaprezentował wykład na temat planowanej rewizji Agendy Terytorialnej z 2011 roku, uchwalonej jako jedno z narzędzi polepszenia współpracy w UE po światowym kryzysie gospodarczym w 2008 roku. Temu dokumentowi zarzucano, że został napisany w nieprzystępnej nowomowie europejskiej z licznymi sformułowaniami typu: inteligentny, zrównoważony, policentryczny i inkluzyjny, a obecnie główną przesłanką do jego aktualizacji jest zbyt ścisłe powiązanie z celami strategii Europa 2020. W odświeżonej Agendzie, która ma zostać przyjęta podczas niemieckiej prezydencji w Radzie UE, priorytety terytorialne zostaną prawdopodobnie sformułowane podobnie, ale nowa jakość ma wynikać z lepszego powiązania z Kartą Lipską i Agendą Miejską UE, z połączenia z nowoprojektowaną polityką spójności, wzmocnienia cyfryzacji, wdrożenia na tyle na ile to możliwe celów zrównoważonego rozwoju ONZ, większego nacisku na kwestie ochrony klimatu oraz wzmocnienia obszarów funkcjonalnych i polepszenia usług publicznych.

Część konferencji Metrex, która została poświęcona raportowi nad odnowieniem Karty Lipskiej zwierała bardzo szczegółową prezentację brzmienia poszczególnych akapitów i zapisów. „Karta Lipska na rzecz zrównoważonego rozwoju miast europejskich” została przyjęta w 2007 roku i miała stanowić strategiczny dokument pomagający państwom członkowskim UE ustanowić narodowe polityki miejskie. Podkreślono w nim wagę zintegrowanego podejścia, zapewnienia przestrzeni publicznych wysokiej jakości, modernizację sieci infrastruktury oraz poprawę wydajności energetycznej. Przesłankami do odnowienia zapisów Karty stało się bardziej lokalne podejście do problemów do tej pory uznawanych za globalne, takich jak zmiany klimatu czy migracje ludności oraz postęp techniczny, który umożliwia rozwój nowych dostępnych technologii w dziedzinie usług publicznych, cyfryzacji, mobilności czy zaopatrzenia w energię. Nowa Karta Lipska ma zostać przyjęta w 2020 roku a pracuje nad nią zespół, któremu przewodniczy Prof. Dr. Silke Weidner z Uniwersytetu w Cottbus w Brandenburgii, która w swojej prezentacji zaprezentowała także program Citavi, będący narzędziem do zarządzania bibliografią i organizacją wiedzy, wspierający wieloaspektową analizę tekstu.

Bardzo ważnym momentem dla Pomorza Zachodniego była możliwość zaprezentowania przez Regionalne Biuro Gospodarki Przestrzennej idei monitoringu transgranicznego w Regionie Metropolitalnym Szczecina. Głównym celem projektu jest wspieranie terytorialnego wymiaru polityki rozwoju w województwie poprzez pozyskiwanie spójnych i aktualnych danych na temat trendów i przepływów zachodzących na obszarze transgranicznego regionu. W konsekwencji zaowocuje to usprawnieniem zarzą­dzania rozwojem poprzez lepszą współpracę administracji w obszarach przygranicznych Brandenburgii, Meklemburgii-Pomorza Przedniego i Pomorza Zachodniego. Zaprezentowany projekt stanowi propozycję aplikacji konkursowej do Programu Interreg VA Meklemburgia-Pomorze Przednie-Brandenburgia-Polska. Prezentacja RBGPWZ zakończyła się zaproszeniem wszystkich uczestników konferencji Metrex do podzielenia się swoim doświadczeniem w zakresie monitoringu obszarów oraz do uczestnictwa w projekcie w charakterze obserwatorów.

Prezentacja znalazła się w bloku „Instrastruktura cyfrowa”, w którym zaprezentowana również efekty projektu Living Lab Ludwigsburg w regionie Stuttgart, prowadzonego przez Andreę Bräuning z firmy Robert Bosch GmbH.

Województwo Zachodniopomorskie jest członkiem organizacji METREX od 2011 roku i jest reprezentowane przez Regionalne Biuro Gospodarki Przestrzennej Województwa Zachodniopomorskiego w Szczecinie. W skład struktury organizacji wchodzą: Walne Zgromadzenie, w którego skład wchodzą wszyscy członkowie Stowarzyszenia, Zarząd, składający się z Prezydenta, dwóch Wiceprezydentów oraz siedmiu Członków Zarządu oraz Sekretarz Generalny, wybierany przez Zarząd Stowarzyszenia.